"Belangrijk is dat je goed luistert"
De eerste keer dat Kees bij een deelnemer thuis kwam, drong al snel een indringende, vieze geur zijn neus binnen. Hij zag geen geschikte plek waar ze samen konden zitten. “Er was wel een bank, maar daar lag de hond op.”
Het is een extreem voorbeeld. “Deze deelnemer had gewoon zijn leefruimte niet op orde”, zegt Kees. Maar Kees schrikt er niet voor terug. In de drie jaar dat Kees maatje is bij Budgetmaatjes070, heeft hij vijf deelnemers begeleid. “Je komt heel wat tegen”, zegt hij nuchter.
Kees werkte bij Xtra, de grootste welzijnsorganisatie in Den Haag. Nadat hij met pensioen ging, kwam hij bij Budgetmaatjes070 terecht. “Mijn vrouw is coach bij Budgetmaatjes070 en doet ook intakegesprekken met nieuwe deelnemers. Dus ik kreeg allerlei verhalen te horen. Soms zei ze: ‘Ik heb er nou eentje, die is misschien wel wat voor jou.’ Zo rolde ik er vanzelf in.”
“Belangrijk in dit werk is dat je goed luistert, mensen op hun gemak stelt. En dat je hun vertrouwen wint, want ze geven hun hele hebben en houden aan je bloot.” Als Kees voor het eerst een nieuwe deelnemer ontmoet, gaat het vaak eerst over iets gewoons. Van welke sport houd je? Welke club vind je het best? “We bouwen het rustig op, er moet vooral vertrouwen zijn. Maar dan gaan we ook aan de slag: vertel eens hoe je er voor staat met je schulden?”
Langzamerhand kom je erachter wat er speelt. “Soms heeft iemand de administratie redelijk op een rijtje, maar vaak ook niet. Dan neem ik een map mee en gaan we samen de post ordenen. Of iemand is bijvoorbeeld dakloos. Er moet dan een postadres geregeld worden, want als je die niet hebt kom je ook niet in de schuldhulpverlening. Maar iemand zit dan nog wel met een schuld van €50,000.”
Hoe komen mensen aan zoveel schulden? Kees heeft hierover nagedacht en ziet dat het meestal een combinatie van factoren is. “Het is soms eigen schuld, soms pech en soms beide. Ook sturen instanties soms brieven die ze niet snappen”, antwoordt Kees. Hij ziet vaak meer problemen dan alleen schulden. “Laaggeletterdheid, psychische problematiek, verslaving, of dat mensen niet weten welke organisaties hen kunnen helpen. Veel mensen hebben een klein netwerk en kunnen daar bij problemen niet op terugvallen.”
Kees is een rustige man, die niet snel uit zijn evenwicht is te brengen. Hij durft problemen duidelijk te benoemen naar zijn deelnemers toe. “Als iemand een vervuild huis heeft, zeg ik wel: toe nou, doe eens wat aan je huis! Je hebt niet eens een tafel waar we met z’n tweeën aan kunnen zitten. Of iemand heeft wel een dekbed, maar geen overtrek of laken. Daar probeer ik wat aan te doen.”
Maar toegegeven, je geduld wordt soms aardig op de proef gesteld. Dan is het een valkuil om zelf iets te regelen. Als een deelnemer moet inloggen met DigiD maar niet handig is met internet, dan is het een hele klus om dat goed uit te leggen. Soms heeft Kees de neiging om te zeggen: ‘Ik doe het zelf wel even.’
Toch probeer je altijd samen vooruit te komen. Want het is belangrijk bij Budgetmaatjes070 dat de deelnemer zelfstandig wordt in het bijhouden van de inkomsten en uitgaven. Om zo weer grip te krijgen op je eigen situatie. Maar helaas lukt het niet altijd om alles voor elkaar te krijgen wat je wilt. Kees geeft een voorbeeld. “Laatst had ik iemand die in het begin laden vol brieven en geen enkel overzicht had. Ik ben zelden zo veel met iemand bezig geweest als met deze deelnemer. Maar hij heeft echt stappen gemaakt. Hij maakt zijn huis beter schoon en hij maakt zijn post open. Nu kregen we het bericht dat hij toch niet toegelaten wordt tot de schuldenregeling. Dat komt dan wel even hard aan.”
Wat doet het met Kees, al die verschillende situaties? “Je voelt je weleens machteloos. En soms kom je niet verder met iemand, dan houdt het voor mij op en moet professionele hulpverlening het overnemen. Maar ik kan er thuis over praten, dat is heel belangrijk.”
Wat geeft hem energie als budgetmaatje? “Als een deelnemer zelf weer overzicht krijgt over de schulden. Of als iemand opeens 500 euro per maand extra inkomen krijgt, doordat je de juiste subsidie of uitkering hebt aangevraagd.” Dat is waar Kees het voor doet. “Soms begrijpen ze niet helemaal dat je dit vrijwillig doet. Maar ze zijn er heel dankbaar voor.”